Hava Kirliliği "Sonuçları hesaplanamaz duruma gelmiş evrensel afet"     Hava atmosferi meydana getiren gazların karışımıdır. Hacim olarak %78.09 nitrojen, %20.95 oksijen, %0.93 argon ve %0.03 karbondioksit bulunan havada, çok küçük miktarda diğer gazlar bulunmaktadır. Su buharı da atmosfer şartlarına bağlı olarak değişme göstermektedir. Havanın insan sağlığına ve tabiata zarar verici haline gelmesi, kirletici denen unsurların fazlalaşmasıyla olmaktadır. Havanın tabii bileşimini değiştiren her türlü madde ve etki kirliliktir. Kirleticiler, belirli bir kaynaktan  atmosfere bırakılan birinci derecede  kirleticiler ve atmosferdeki kimyasal reaksiyonlar sonucu meydana gelen ikinci derecede kirleticiler olarak ikiye ayrılır. Havanın kirlenmesi, is, duman, aerosol halinde kimyasal maddelerin girmesidir. Kirleticilerin  havada belirli  ölçülerin  üstüne çıkması halinde hava kirliliği meydana getirmektedir.     Hava kirliliği; "İnsanlar tarafından atmosfere karıştırılan yabancı maddelerle hava bileşiminin bozulmasıdır". Hava Kirliliğinin Sebepleri:     Hava, yanardağ patlaması, yeraltında sıkışmış gazların bir yol bularak çevreye yayılması, rüzgarla toprak ve kumların sürüklenmesi, bataklık gazları ve yangınlar gibi tabii yollardan yabancı  maddelerin atmosfere geçişi ile de kirlenir. Motorlu taşıtların hızla artması, sanayileşme ve endüstriyel gelişmeye paralel olarak kentlerin büyümesi; toplum konforunu arttırırken  bunların sebep olduğu  kirlenme, tabii kirlenmenin çok üzerinde olmaktadır.Yakıt  ve benzeri maddelerin  yakılması, birçok kimyasal maddelerin üretimi, ayrışması , buharlaşması gibi işlemler sonucu, başta kükürt dioksit gibi toksit gazlar olmak üzere, is, toz, duman gibi asılı katı partiküller ve bunların içinde küçük parçacıklar halinde bulunan kanserojen elementler çevreye ve atmosfere geçerek  havayı kirletirler. Kentler ve endüstri bölgelerindeki bu kaynaklara, kırsal bölgelerdeki tarım ilaçları, orman yangınları, çölleşen toprağın erozyonla sürüklenmesi, ana yollardaki yoğun trafiğin kirliliği de etkilenir. Son 30 yılda endüstriyel gelişim, köyden kente yoğun göç sonucu  şehirlerin hızla büyümesi ve sanayileşmeye paralel olarak, ülkemizde hava kirliliği kendini hissettirmiş ve önem kazandırmıştır.     10 sene önce yalnız kış aylarına olmak üzere Ankara'da aşırı hava kirliliğinden söz edilirken, bugün hemen hemen büyüyen her şehir ve sanayi bölgesi için kirlilik söz konusu olmuştur. Bir zamanlar "Bize de bizim şehrimizde bir fabrika yapılsın" diyen halk bugün "şehrimiz, havamız kirlendi, ağacımız kurudu, topraklarımızda hiç birşey yetişmez oldu, fabrika başka bir yere taşınsın" diye şikayet etmektedir.     Özellikle 1950'li yıllardan sonra Türkiye'nin hızla şehirleşmesi hava kirliliğinin en önemli sebebidir. Şehirlerdeki kirliliğinde en büyük ölçüde ısıtma sistemlerinden, yakma tekniği ve yakma kalitesinden, ayrıca motorlu taşıt araçların dan kaynaklandığı bilinmektedir. Bütün bunların yanı sıra, nüfus yoğunluğu, topografik ve meteoarolojik şartlara göre şehirlerin yanlış yerleşmesi, düşük vasıflı yakıt ve yanlış yakma teknikleri, yeşil alan azlığı, taşıt sayısının artması ve çöplerin yeterince zararsız hale getirilememesi gibi sebepler önemli rol oynamaktadır.     Türkiye'de hava kirliliğinin ikinci sebebi endüstrileşmedir. Endüstriden doğan hava kirliliği esas olarak yanlış yer seçimi ve atık gazların yeterli teknik tedbirler alınmadan havaya bırakılması sonucu  meydana gelmektedir. Bilinen hava kirliliği sorunlarının endüstri dallarına göre sıralanması aşağıdaki gibidir. Gübre Endüstrisi Demir Endüstrisi Kağıt ve Selüloz Endüstrisi Şeker Endüstrisi Çimento Endüstrisi Tekstil Endüstirisi Petro kimya Endüstrisi Tarımsal Mücadele İlaçları Endüstrisi Deri Endüstirisi Enerji Endüstirisi Hava Kirliliğinin Etkileri     İnsan Sağlığına Etkileri: Akciğer Kanseri Bronşit Kronel Bronşit Raşitizm Eklem Romatizması Kalp Hastalıkları Göz Yanmaları Nefes Darlığı Çeşitli tozların vücuttaki birikiminden doğan iştahsızlık ve neticesinde, vücudun zayıf düşerek  zafiyete uğramsı  ve hastalığın vücudun direncini zayıflatması Kirli havanın altında yaşayan insanlarda aşırı derecede ihtiyarlama belirtileri görülmesi Romatizma Hava kirliliği içinde yaşan insanlarda cinsiyet bozukluğu başlar Suç işleme oranında artış, sinirlilik, ruhsal bozukluklar vb. Kan zehirlenmesi başlar. Hamile kadınlarda daha çabuk gözükür. Hamile olduğu için zehirlenme oranı yüksektir. Erkeklere oranla daha fazladır. Hamile kadınlar düşük yapabilir Çeşitli tozların deri dokusunun üzerindeki delikleri terle birleşip kapamasıyla deri solunumuna mani olması (hava kirliliğinden dolayı vücutta solunum zorluğu başlar.     Hava kirliliğinin en kesin bilinen etkisi kötü koku ve görüş uzaklığının azalmasıdır. Kötü koku bulantı bulantı, kusma, baş dönmesi, iştahsızlık ve stres yapar. Görüş uzaklığının azalması sonucu ise  trafik kazaları artmakta, çeşitli ölüm ve yaralanmalar olmaktadır. Yüksek oranda duman bulunan bölgelerde, çocuklar arasında yapılan bir araştırmada kandaki hemoglobin miktarının azaldığı, globin miktarının yükseldiği tespit edilmiştir. Ayrıca bu çocuklarda kemikleşmede   gecikmeler  olmaktadır. Egzost gazları da kronik zehirlenmelere  yol açmaktadır. Bu zehirlenme sonucu yorgunluk, baş ağrısı, uykusuzluk, mide yanmaları bellek bozuklukları vb. görülür. Tabiata Etkileri:       1. İklime Etkileri: Hava kirliliği atmosferin yapısını ve dolayısıyla iklimi etkilenmektedir. Genelde, hava kirlenmesi olan şehirlerde ısı ortalamasının normalden fazla olduğu görülmekte ve dikey istikamette ısı tedricen artmaktadır.            Hava kirleticilerinin şehirlerinin üzerinde oluşturduğu tabaka, gün ışığı azalmakta ve atmosfere biriken karbondioksit gazı da güneşten  gelen ısı enerjisinin kaybına yol açmaktadır. Son yıllarda Afrika ve Amerika'da vuku bulan kuraklık olaylarının da global hava kirlenmesinden kaynaklandığı ileri sürülmektedir.            Ev ve fabrika bacalarından, egzost borularından, kirli atıklar dışında büyük oranda ısı da çıkmaktadır. Havaya verilen ısı özellikle kentlerde iklim değişikliklerine yol açmaktadır. Örneğin eskiden kar yağan yerlerde artık kar yağmamakta, bahar erken gelip geç bitmektedir.       2. Hayvan ve Bitkilere Etkileri: İnsanlar ve hayvanlar dışında bitkilerde hava kirliliğinin etkisi ile karşı karşıyadır. Hava kirliliğini meydana getiren gazlar, bitkilerin solunumu  sırasında gözeneklerinden içeri girerek fotosentezi yavaşlatır. Özellikle tarımsal bitkilerdeki bu olumsuz etki, bir ölçüde ürün azalmasına sebep olur. Ağaçların yapraklarında görülen renk bozulmaları da hava kirliliği yüzündendir.       3. Eşyaya Etkileri: hava kirliliği yapıların taş ve metal kısımlarında zararlara sebep olmaktadır. Bu zararların en belirgin örneği, ise sebebiyle olan kirlenmelerdir.           Hava Kirliliğine Alınması Gereken Kişisel Tedbirler Yetkililerin verecekleri kararlara uymak Havayı fazla kirletecek yakıtların kullanılmaması Çöp ve benzeri atıkların yakılmaması Kalın giyinerek ısınma araçlarının asgari düzeyde kullanılması Çevremizdeki yeşil alanların korunması ve çoğaltılması Hava kirliliğine sebep olanların uyarılması